Публикация этикасы

Journal of Central Asian Studies журналы Жариялану этикасы комитеті (COPE) және Elsevier's Publishing Ethics Resource Kit (PERK) белгілеген ұсыныстар мен этикалық стандарттарды ұстанады. Біз жариялау этикасының ең жоғары стандарттарын сақтауға тырысамыз және академиялық жазбаның тұтастығын сақтау үшін барлық қажетті шараларды қабылдаймыз. Principles of Transparency and Best Practice in Scholarly Publishing (Version 4.0; September 15, 2022) ережелеріне сәйкес біз ғылыми жариялаудағы ең соңғы үздік тәжірибелерді көрсету үшін веб-сайтымыз бен редакциялық саясатымызды үздіксіз жаңартып отырамыз.

 

Авторлық үлес қосу

Қолжазбада тізімделген барлық авторлар қолжазбаның тұжырымдамасын, деректер жинауын, дизайнын, талдауын, орындалуын немесе интерпретациясын қоса алғанда, зерттеуге елеулі үлес қосқан болуы керек. Қолжазбаны жіберген кезде авторлар барлық бірлескен авторларды және кез келген басқа үлес қосушыларды анықтауы керек. Авторлар өз үлестерін Contributor Roles Taxonomy (CRediT) арқылы көрсетуі керек. Сондай-ақ, барлық авторлар қолжазбаның соңғы нұсқасын жарияламастан бұрын бекітуі керек. Қолжазба жіберілгеннен кейін авторларды қосу, алып тастау немесе қайта реттеу үшін дәлелді себеп болмаса, авторлыққа өзгертулер енгізуге рұқсат етілмейді.

 

Плагиатқа және иемденуге тексеру

Journal of Central Asian Studies журналының редакциясы қолжазбаның ресми талаптарға сәйкестігін қарау кезінде (қолжазбаны ресімдеу) жасалған шарт негізінде жазылыммен қамтамасыз етілген плагиатқа тексеру жүйесі арқылы қолжазбадағы иемденген мәтіннің болуына тексеру жүргізеді (Antiplagiat.ru).
Тек қана түпнұсқа қолжазбалар және/немесе антиплагиат жүйесі арқылы тексеру нәтижелері бойынша түпнұсқалығы 75%-дан асатын қолжазбалар одан әрі рецензиялау үшін жіберіледі. Егер қолжазба журналда қойылатын ресімдеу талаптарына сәйкес келмесе және плагиатқа тексеру нәтижелері бойынша түпнұсқа жұмыс болып табылмаса, қолжазба тиісті өзгерістер енгізу және қолжазбаны журналдың электрондық платформасы арқылы редакциялық алқаның қарауына қайта жіберу үшін корреспонденция үшін авторға қайтарылады.
Егер авторлар қолжазбаны жазу кезінде басқа зерттеушілердің жұмыстарын, мақалаларын, ережелерін немесе дәйексөздері мен пікірлерін пайдаланса, онда олар осы ғалымдардың жұмыстарына сілтеме жасап, дәйексөз мәтінін дұрыс ресімдеуі керек.
Формула сөздерді пайдалану немесе әріптерді таңбалармен ауыстыру сияқты плагиатты анықтауды айналып өту әдістеріне рұқсат етілмейді. Мұндай бұзушылықтар анықталса, қолжазба дереу қабылданбайды. 
Халықаралық қоғамдастық қабылдаған ғылыми этика қағидаттарының, стандарттары мен нормаларының бұзылуы анықталған жағдайда, журнал редакциясы Жариялау этикасы комитетінің стандарттарына (СОРЕ) сәйкес әрекет етуге міндеттенеді.

 

Қаржыландыру

Қолжазбада барлық авторлар авторлық емес тұлғалардан алған қаржылық жарналарды немесе басқа қолдауларды, сондай-ақ кез келген алғыстарын көрсетуі керек.

 

ЖИ қолдану

Авторлар өз жұмыстарының мазмұнына ЖИ құралдарын қолжазбаның авторы немесе бірлескен авторы ретінде көрсете алмайды, өйткені бұл құралдар авторлық талаптарға сәйкес келмейді және қолжазба үшін жауапкершілікті өз мойнына ала алмайды. ЖИ құралдарымен толықтай немесе жартылай жасалған қолжазбалар қарауға қабылданбайды.
Авторлар жасанды интеллект технологияларын (мысалы, грамматиканы түзету, тілдік редакциялау, деректерді визуализациялау, сілтемелерді пішімдеу) шектеулі, ашық және шығармашылық емес мақсаттарда қолдана алады. ЖИ кез келген қолданылуы қолжазбада ашық түрде көрсетілуі тиіс, бұл, мүмкіндігінше, ескертпеде немесе арнайы бөлімде (мысалы, "Алғы сөз" немесе "Әдістер") берілуі қажет. Авторлар ЖИ көмегімен жасалған барлық мазмұнның, соның ішінде дәйексөздер мен деректердің қысқаша мазмұнының дұрыстығын өздері тексеріп, толық жауапкершілікті өз мойнына алуы тиіс.
Journal of Central Asian Studies рецензиялау немесе редакциялық шешім қабылдау процестерінде ЖИ құралдарын қолдануға жол бермейді. Рецензенттер мен редакторлар шешімдерін адамдық тәжірибе мен кәсіби пайымға сүйене отырып қабылдауы тиіс.

Ескерту: Жасанды интеллект дамуына байланысты бұл саясат уақтылы қайта қаралып отырады.

 

Деректерді жасау және бұрмалау

Авторлар деректерді жасау немесе бұрмалаумен айналыспауы керек. Ұсынылған барлық деректер, фактілер, дәйексөздер, атаулар, инициалдар және басқа мәліметтер нақты және тексерілетін болуы керек. Қолжазбадағы мәліметтердің дұрыстығы үшін авторлар жауапты.

 

Мүдделер қақтығыстары

Журналға жіберген авторлар басылымның объективтілігіне немесе тұтастығына нұқсан келтіруі мүмкін мүдделер қақтығысының кез келген ықтималдығы туралы редакция командасын хабардар етеді. Мүдделер қақтығысы – қолжазбаны қарау процесіне немесе жариялауға әсер ететін кез келген жағдай. Авторлар да, рецензенттер де қаржылық, кәсіби, келісім-шарттық, жеке немесе басқа да мүдделер қақтығысы бар деп күдіктенсе, редакцияны хабардар етуі қажет.

 

Зерттеу этикасы

Адамдар немесе жануарлардың қатысуымен жүргізілетін зерттеулер этикалық мақұлдауға ие болуы керек және авторлар мақаласын жіберген кезде осының дәлелін ұсынуы қажет. Журнал адам немесе жануарларды зерттеуде этикалық емес әрекеттер негізінде қолжазбаны қабылдамауы мүмкін.
Зерттеу этикасына, журнал ұжымына, редакциялық алқаға немесе баспаға қатысты кез келген шағымдар мен өтініштер электронды түрде ca_journal@kisi.kz электрондық поштасына немесе қағаз түрінде мына мекенжайға жіберіледі: Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты, Бейбітшілік 4, Астана, 010000. Шағымда мәселенің егжей-тегжейлі ақпараты расталған құжаттармен бірге қамтылуы тиіс. Шағым барлық мүдделі тұлғаларды хабардар еткеннен кейін баспаның әдеп жөніндегі комитетінде қаралады. Өтініш негізінде қозғалған әкімшілік рәсімнің мерзімі ол келіп түскен күннен бастап 15 жұмыс күнін құрайды. Көрсетілген мерзім баспа басшысының дәлелді шешімімен 30 жұмыс күніне дейін ұзартылуы мүмкін.
Автор тарапынан орынсыз мінез-құлық немесе этикалық нормаларды бұзумен байланысты теріс қылық анықталған жағдайда, редакциялық топ жиналып, Жарияланым этикасы жөніндегі комитеттің ұсыныстарына сәйкес шара қолданады.

 

Рецензенттердің міндеттері:

• Рецензент авторлардан немесе редакторлардан алынған кез келген ақпаратты құпия сақтауға, жарияланбаған материалдарды үшінші тұлғалармен талқыламауға және ақпаратты жеке пайда үшін пайдаланбауға тиіс.
• Рецензент редактор белгілеген мерзімде олардың ғылыми және кәсіби мүдделеріне сәйкес келетін қолжазбаларды өз еркімен қарауға келіседі.
• Рецензент шешім қабылдау процесінде шешуші рөл атқарады және қолжазбаны объективті және уақтылы қарауды қамтамасыз ету арқылы қолжазбаның сапасын жақсартуға көмектеседі. Оларға дұшпандық, өшпенділік, жала жабу немесе қорлайтын пікірлер айту арқылы аулақ болу керек.
• Пікірлер нақты және конструктивті түрде берілуі керек, дәлелдермен және қажет болған жағдайда тиісті сілтемелермен расталуы керек.
• Рецензент кез келген ықтимал мүдделер қақтығысын ашып көрсетуі керек.
• Егер рецензент қолжазбадағы қателерді, плагиат жағдайларын немесе автордың кез келген әдепсіз әрекетін анықтаса, олар бұл туралы редакцияға дереу хабарлауы керек.

 

Редакторлардың міндеттері:

• Редакторлар қолжазбалардың әділ және нәсіліне, жынысына, жыныстық бағдарына, діни сеніміне немесе ұлтына байланысты кемсітусіз бағалануын қамтамасыз етуі керек.
• Редакторлар барлық жіберілген қолжазбалардың барлық редакциялық процесс барысында құпиялылығын сақтауы және авторлардың да, рецензенттердің де анонимділігін қорғауы керек.
• Редакторлар қолжазбаларды бағалау үшін рецензенттерді тиімді таңдауға жауапты.
• Редакторлар қолжазбаларды қабылдау немесе қабылдамау туралы шешімді тек олардың сапасына, түпнұсқалығына, анықтығына, маңыздылығына, редакциялық саясатты ұстануына және журналдың мақсаттары мен көлеміне сәйкестігіне қарай қабылдайды.
• Редакторлар коммерциялық мүдделер немесе саясаттар олардың жариялау шешімдеріне әсер етпейтініне көз жеткізеді.
• Редакторлар журналдың жарияланымының уақыты мен жиілігін сақтауға жауапты.
• Редакторлар ықтимал мүдделер қақтығысын ашып көрсетуі және қажет болған жағдайда шешім қабылдаудан бас тартуы керек.

 

Жарияланудан кейінгі саясат

Журнал елеулі этикалық немесе адалдық мәселелерін тудыратын жарияланымнан кейінгі мәселелерге қатысты COPE белгілеген нұсқауларды ұстанады. Журнал жарияланғаннан кейін редакциялық шешімдерді (мысалы, түзетулер, алаңдаушылық білдіру және кері қайтарулар) көтерілген мәселелерді мұқият қарастырғаннан кейін ғана қабылдайды.
COPE нұсқауларына сәйкес, біз кез келген редакциялық шешімді қабылдамас бұрын мақаланың сәйкес авторымен жарияланымнан кейінгі мәселелерді талқылауды мақсат етеміз.

 

Қайтару немесе түзету процедурасы

Редакциялық топ оның ғылыми қоғамдастық үшін маңыздылығын мойындай отырып, зерттеу деректерінің тұтастығы мен толықтығын бағалайды. Біз журналдың электронды мұрағатының сенімділігін қамтамасыз ету үшін жоғары стандарттарды ұстанамыз.
Егер қандай да бір қателер немесе дәлсіздіктер анықталса, автор немесе кез келген басқа тұлға басылымды кері қайтарып алу немесе түзету туралы редакцияны дереу хабардар етуі керек. Түзетулер журналдың веб-бетінде қолжазбаның электрондық нұсқасын ауыстырып және енгізілген түзетулерді көрсете отырып жарияланады.

Редакция келесі жағдайларда мақаланы кері қайтарып алу мүмкіндігін қарастыра алады:

• Қасақана жасалған әрекеттерден (мысалы, деректерді бұрмалау) немесе есептеулердегі немесе эксперименттердегі қателер салдарынан жарияланған ақпараттың сенімсіздігі туралы дәлелдер бар.
• Қорытындылар бұрын басқа жерде тиісті сілтемесіз, рұқсатсыз немесе қайта жариялау үшін негіздемесіз жарияланған (яғни, қайталанатын жариялау жағдайлары).
• Авторлық құқықты бұзу немесе плагиат жағдайлары бар.
• Қолжазбада пайдалануға рұқсатсыз құпия материалдар бар.
• Қолжазба бұзылған немесе өзгертілген шолу процесі арқылы жарияланды.
• Автор мақаланы түсіндіруге немесе рецензенттердің ұсыныстарына әсер етуі мүмкін мүдделер қақтығысын аша алмады.

Кез келген қайтарып алынған қолжазбаның электрондық нұсқасына кері қайтарып алу себептерін түсіндірумен бірге «қайтарылған» су белгісі қосылады. Қолжазба журналдың веб-бетінен бас тарту зияткерлік меншік құқықтарын, жеке өмірге қол сұғылмаушылық құқықтарын бұзу, құпия материалдарды жария ету немесе сот немесе үкімет шешімімен байланысты ерекше жағдайларда жойылуы мүмкін. Бас тарту туралы мәліметтер журнал индекстелетін дерекқорларға жіберіледі.
Журнал қайтару немесе түзетуге қатысты шешімдерге қарсы шағымдарды тек негізгі мәселелерді тікелей шешетін жаңа ақпарат немесе деректер берілген жағдайда ғана қарайды. Өтініштерді баспагердің этика жөніндегі комитеті қарайды. Шағымдарға қатысты барлық шешімдер түпкілікті болып табылады және одан әрі шағымдар қарастырылмайды.

 

 

Соңғы рет жаңартылуы 2025-02-13