АҚШ-тың Ауғанстандағы "Талибан" қозғалысының көтерілісшілерге қарсы әрекеттері: саяси талдау және бағалау
DOI:
https://doi.org/10.52536/2788-5909.2023-2.02Кілт сөздер:
көтерілісшілерге қарсы күрес, терроризмге қарсы іс-қимыл, жергілікті үкімет, Талибан, АҚШ, АуғанстанАңдатпа
АҚШ "Талибан" көтерілісшілерін жеңу үшін өз тарихындағы ең ұзақ соғыс жүргізді және бұл үшін бір стратегия ауғандықтардың "жүректері мен ақыл-ойларын" жаулап алу болды. Алайда, АҚШ өзінің алға қойған мақсаттарын орындай алмады. АҚШ Ауғанстандағы көтерілісшілер мен террористік топтарды жеңіп, егер олар Ауған мәселесін шешуде, әсіресе Пәкістанмен ынтымақтастықта болса, мемлекеттік құрылыс пен бейбітшілік мақсаттарына жету үшін көп нәрсе істей алар еді. Нашар басқару, ауқымды сыбайлас жемқорлық, "Талибанға" қарсы күресте аймақтық келісімнің болмауы, әсіресе Пәкістанның Ауғанстанға жиі теріс араласуы және Ауғанстан Үкіметінің заңдылығының болмауы соңғы екі онжылдықта АҚШ-тың Ауғанстандағы күш-жігеріне нұқсан келтірді. Д. Галуланың "көтерілісшілерге қарсы күрес" теориясы-бұл біртұтас биліктің тұрақты бақылауындағы әскери, саяси және әлеуметтік әрекеттердің қоспасы. АҚШ-тың бүлікшілерге қарсы науқанының сәтсіздігінің себептерін талдау үшін осы теория мен тәжірибенің мәнін түсіну маңызды. Бұл бақылау бізді осы зерттеудің маңызды гипотезаларының біріне әкеледі, бұл жергілікті үкіметті елемеу – көтерілісшілерге қарсы күресте жеңіске жетудің маңызды алғышарттарының бірі ретінде-Талибан көтерілісінің қайта басталуына және Ауған қақтығысының ұзаққа созылуына әкелді. Интервенциялық теорияны қолдана отырып, бұл мақалада АҚШ-тың көтерілісшілерге қарсы күш-жігерінің себептері мен салдары және олардың Ауғанстандағы бейбітшілік пен мемлекеттік құрылыстағы сәтсіздігі қысқаша талданады.
Әдебиеттер тізімі
Galula, D. (2005). Counterinsurgency Warfare: Theory and Practice. St. Petersburg: Hailer Publishing. 143 p.
Jones, S. G. (2008). Counterinsurgency in Afghanistan. Arlington: RAND Corporation. [Electronic resource]. URL: https://www.rand.org/ content/dam/rand/pubs/ monographs/2008/ RAND_MG595.sum.pdf
Paliwal, A. (2017). My Enemy's Enemy. Noida: HarperCollins Publishers.256p.
Enhancing Security and Stability in Afghanistan, June, 2020. [Electronic resource]. URL: https://media.defense.gov/2020/Jul/01/2002348001/-1/-1/1/ENHANCING_SECURITY_ AND_STABILITY_IN_AFGHANISTAN.PDF
Kilcullen, D. (2022, May 03). [Electronic resource] URL: https://fs.blog/counterinsurgency/
Fearon, J. D., & Laitin, D. D. (2003). Ethnicity, Insurgency, and Civil War. The American Political Science Review, Vol. 97, No. 1. (Feb., 2003), pp. 75-90.[Electronic resource].URL: https:// www.sneps.net/t/images/ Articles/03fearonlaitin.pdf
Trinquier, R. (1964). Modern Warfare: A French View of Counterinsurgency. Paris: Praeger Security International.131 p.
David J. Kilcullen (2010) Counterinsurgency. New York: Oxford University Press. 272 p.
Rineheart, J. (2010). Counterterrorism and Counterinsurgency. Vol. 4, No. 5 (November 2010), pp. 31-47/ [Electronic resource].URL: https:// www.jstor.org/stable/26298482
O'Brien, P. (2003, September). Forcedimgrationreview.org. [Electronic resource]. URL: https://www.fmreview.org/logistics/obrien
Rubin, B. R. (2013). Afghanistan from the Cold War through the War on Terror. Oxford: Oxford University Press.504 p.
Stapleton, B. J. (2007). A means to what end? why PRTS are peripheral to the bigger political challenges in Afghanistan. 1-49. Journal of Military and Strategic Studies, Fall 2007, Vol. 10, Issue 1.1-49 pp. [Electronic resource]. URL:https://ciaotest.cc.columbia.edu/ journals/ jomass/ v10i1/f_0027891_22726. pdf
Indurthy, R. (2011). The Obama administration’s strategy in Afghanistan. International Journal on World Peace, vol. 28, no. 3, Sept. 2011, pp. 7+. Gale Academic OneFile. [Electronic resource] URL: link.gale.com/apps/doc /A270043045/AONE?u=anon~fd1ad4e0&sid =googleScholar&xid=21519d53. Accessed 30 Jan. 2023.
Paul, C., Clarke, C. P., & Grill, B. (2010). Testing the Approaches to Counterinsurgency. In C. Paul, C. P. Clarke, & B. Grill, Sources of Success in Counterinsurgency (pp. 31-82). Washington: RAND Corporation. [Electronic resource].URL: https://www.rand.org/ pubs/monographs / MG964.html
Davidson, J. (2016). Principles of Modern American Counterinsurgency: Evolution and Debate. [Electronic resource].URL: https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/06/0608_ counterinsurgency_davidson.pdf
Hager, N., J. Stephenson. Hit and Run: The New Zealand SAS in Afghanistan and the Meaning of Honour. URL:https://doi.org/10.13169/statecrime.7.1.0148
Султан Акимбеков. История Афганистана. – Астана-Алматы: ИМЭП при фонде Первого президента, 2016. – 848 с.; Афганистан и «Талибан»: от модернизма к архаике, от сопротивления к признанию? / Kazakhstan Journal of Foreign Studies .- № 1–2 (3–4) . - 2022.- pp.6-22; «Афганистан стоит США очень дорого». [Electronic resourse].URL: https://eurasia.expert/afganistan-stoit-ssha-ochen-dorogo/ ?utm_source=google.com&utm_medium=organic&utm_campaign=google. com&utm_referrer=google.com
Rashid, A. (2008). Descent into Chaos. London: The Penguin Group. 484 p.
Rubin, B. R. (1995). The Fragmentation of Afghanistan. New York: Yale University Press.426 p.
Barfield, T. (2012). Afghanistan: A Cultural and Political History. Princeton: Princeton University Press.408 p.
Lalwani, Sameer, 'Pakistan’s Counterinsurgency Strategy', in Peter Bergen (ed.), Talibanistan: Negotiating the Borders Between Terror, Politics, and Religion (2013; online edn, Oxford Academic, 10 Feb. 2015), [Electronic resourse].URL: https://doi.org/10.1093/ acprof:osobl/9780199893072.003.0006, accessed 13 Mar. 2023.
Goodhead, J., & Hakimi, A. (2013, December 18). usip.org. [Electronic resource]. URL: https://www.usip.org
Fukuyama, F. (2004). State Building. London: Profile Books Ltd. 160 p.
Whitlock, C. (2021). The Afghanistan Papers. New York: Simon and Schuster. 384 p.
Suliman, A. (2021, August 20). Nearly 20 years of war, 10 days to fall: Afghanistan, by the numbers. [Electronic resource].URL: https://www.washingtonpost.com/world/2021/08/20/ afghanistan-war-key-numbers/
Gopal, A. (2014). No Good Men Among the Living. New York: Henry Holt and Company. 320 p.
Kitson, F. (1971). Low Intensity Operations: Subversion, Insurgency and Peacekeeping. London: Faber and Faber.220 p.
Eide, K. (2012). Power Struggle Over Afghanistan. New York: Skyhorse Publishing. (June 2020). Enhancing Security and Stability in Afghanistan. Washington: Department of Defense. [Electronic resource].URL: https://media.defense.gov/ 2020/Jul/01/2002348001/-1/-1/1/Enhancing_security_and_stability_in_Afhanistan.pdf
Landale, J. (2021, September 03). British Broadcasting. Corporation. [Electronic resource].URL: https://www.bbc.com/news/world-asia-58443839
Coll, S. (2018). Directorate S. New York: Penguin Press. 784 p.
Jalali, A. A. (2006). The Future of Afghanistan. Parameters, pp.4-19.
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2023 Заланд Ф.М., Рахымбекова Б.
Бұл жұмыс Creative Commons атрибуты бойынша лицензияланған. 4.0 Халықаралық лицензия.