The Afghan-Pakistan Borderlands and Their Impact on Pakistan’s Security

Mukhit Assanbayev; Mohammad Talha; Muhammad Murtaza

doi:10.52536/3006-807X.2025-2.002

Авторлар

Мұхит Асанбаев ҚР Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты, Қазақстан Автор https://orcid.org/0000-0003-1130-0845
Мұхаммад Талха Стратегиялық және заманауи зерттеулер орталығы, Пәкістан Автор https://orcid.org/0009-0004-3680-6927
Мұхаммад Мұртаза Пәкістан бейбітшілікті зерттеу институты, Пәкістан Автор https://orcid.org/0009-0003-6823-2529

DOI:

https://doi.org/10.52536/3006-807X.2025-2.002

Кілт сөздер:

Ауғанстан, Пәкістан, Ауғанстан-Пәкістан шекарасы, зорлық-зомбылық экстремизмі, терроризм, “Техрик-е Талибан Пәкістан” (ТТП), Белуджистан, Хайбер-Пахтунхва

Аңдатпа

Ауғанстан-Пәкістан шекаралас аймағы көршілес Ауғанстан мен Пәкістанның қарым-қатынасына, сондай-ақ Пәкістанның қауіпсіздігіне айтарлықтай әсер етеді. Дюранд линиясы деп аталатын бұл шекаралық аймақ картадағы жай ғана шекара белгісі емес. Бұл гибридті, өзара әрекеттестік, қақтығыстар мен келіссөздерге толы аймақ. Соңғы жиырма жыл бойы мұнда белсенді әрекет етіп келе жатқан экстремистік және террористік ұйымдардың бірі – «Техрик-е-Талибан Пәкістан» баспана тапқан аймақ. Бүгінде Пәкістан Ауғанстаннан «Техрик-е-Талибан Пәкістан» содырларының жиі еніп кетуіне тап болып, Хайбер-Пахтунхва провинциясы мен Пәкістанның басқа да аймақтарында қарулы қақтығыстар мен шабуылдардың орын алып отырған қиын жағдайында қалып отыр. «Техрик-е-Талибан Пәкістан» Пәкістан аумағындағы қарулы операцияларды жоспарлау және жүргізу үшін Ауғанстан территориясын пайдалануы қауіпті жағдайға айналды.

Мақаланың мақсаты – трансшекаралық этникалық, әлеуметтік және экономикалық құрылымдардан тұратын шекаралардың саясат, күш қолдану және әлеуметтік тәжірибе арқылы қалай қалыптасып отырғандығына, дамуына және дау-дамайларына талдау жасау.

Мақаланың тұжырымдамасы негізінен шекаралық аймақтар теориясына негізделген. Алайда, аталмыш жұмыста көтеріліс жасау және көтеріліске қарсылық теорияларының тұжырымдамалары да белгілі дәрежеде пайдаланылды. Мақалада Ауғанстан мен Пәкістанның шекаралас аймақтарының тарихи астарлары мен бүгінгі саяси хал-ахуалын ашу үшін соңғы дереккөздердің кең ауқымы пайдаланылды. Ауғанстан-Пәкістан шекарасының салыстырмалы және эмпирикалық талдауынан алынған тұжырымдар мен түсініктер мемлекетті негізгі субъект ретінде қарастыратын дәстүрлі көзқарастарды қайта қарастыруға шақырады, сондай-ақ шекара аймақтарын өзара әрекеттесу, жанжал мен келіссөздердің динамикалық кеңістігі ретінде қарастырылуын ұсынады.

Автор өмірбаяндары

Мұхит Асанбаев, ҚР Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты, Қазақстан

Саясаттану ғылымдарының кандидаты, бас сарапшы, Халықаралық қауіпсіздік бөлімі, Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты, Қазақстан
Мұхаммад Талха, Стратегиялық және заманауи зерттеулер орталығы, Пәкістан

Философия магистрі, Академиялық мәселелері жөніндегі директоры, Стратегиялық және заманауи зерттеулер орталығы, Пәкістан
Мұхаммад Мұртаза, Пәкістан бейбітшілікті зерттеу институты, Пәкістан

Халықаралық қатынастар магистрі, жоба жетекшісі, Пәкістан бейбітшілікті зерттеу институты, Пәкістан

Әдебиеттер тізімі

Afghanistan International. (2024). TTP leaders live in Kabul, claims former Pakistani envoy. https://www.afintl.com/en/202409303924.

Akhter, M. N. (2024, August 30). TTP and Baloch militant groups: An examination of their relationship. https://strafasia.com/ttp-and-baloch-militant-groups-an-examination-of-their-relationship/.

Ansary, T. (2020, January 22). Afghanistan’s Borderlands: Unruly, Unruled, and Central to Peace. https://www.xcept-research.org/afghanistans-borderlands-unruly-unruled-and-central-to-peace/.

Ariana News. (2023, November 20). IEA’s Inaction over Terror Activities Against Pakistan Unacceptable: Kakar. https://www.ariananews.af/ieas-inaction-over-terror-activities-against-pakistan-unacceptable-kakar/.

Bakrania, S. (2017). Cross-border Conflict Drivers and Breaks - Pakistan, Afghanistan, Iran and Iraq. (K4D Helpdesk Report) https://assets.publishing.service.gov.uk/media/598088dae5274a1704000042/K4D_ HDR_Cross-Border_Conflict_Drivers_PK-AF-IR-IQ.pdf.

Basit, A. (2023, July 11). Questions Surround Pakistani Taliban’s Inroads into Balochistan: Organizational Expansion or Propaganda Stunt? https://jamestown.org/program/questions-surround-pakistani-talibans-inroads-into-balochistan-organizational-expansion-or-propaganda-stunt/.

Baud, M., & Schendel, W. (1997). Towards a Comparative History of Borderlands. Journal of World History, 8(2), 211-215.

BBC News (2021). Afghanistan: What Was Left Behind by US Forces? https://www.bbc.com/news/world-58393763.

Deleixhe, M., Dembinska, M., & Iglesias, J. (2019). Securitized Borderlands. Journal of Borderland Studies, 34(5), 639-647.

Farley, R. (2021). Republicans Inflate Cost of Taliban-Seized U.S. Military Equipment. https://www.factcheck.org/2021/09/republicans-inflate-cost-of-taliban-seized-u-s-military-equipment/.

Global Terrorism Index 2025 (2025). Institute for Economics and Peace. https://reliefweb.int/report/world/global-terrorism-index-2025.

Gohel, S.M. (2023). Prevention of Cross-Border Movements of Terrorists: Operational, Political, Institutional and Strategic Challenges for National and Regional Border Controls. https://www.icct.nl/sites/default/files/2023-01/Chapter-15-Handbook.pdf.

Inayatullah, S. (2024). Pakistan: Deadly Clash Erupts Between Tribes in Kurram. https://www.dw.com/en/pakistan-deadly-clash-erupts-between-tribes-in-kurram/a-70478916.

Janjua, R., Khan, M., Shaikh, S., Khan, F., & Naseem, N. (2024). Recrudescence of TTP violence: its causes and possible remedies (p. 71). Islamabad Policy Research Institute.

Jermalavičius, T. (2007). Global War on Terrorism: Rediscovering the Insurgency and Counterinsurgency Theory. Lithuanian Annual Strategic Review, 5(1), 27-44. https://doi.org/10.47459/lasr.2007.5.2.

Mohanty, T.R. (2024). Afghanistan-Pakistan: Simmering Borders – Analysis. https://www.eurasiareview.com/24092024-afghanistan-pakistan-simmering-borders-analysis/.

Niaz, T. (2024, May 25). Poverty rate increases in Pakistan. https://www.nation.com.pk/25-May-2024/poverty-rate-increases-in-pakistan-from-38-6pc-to-39-5pc-in-five-years-pide#:~:text=According%20to%20the%20data%2070, and%2045%20percent%20in%20Sindh.

Pandya, P., & Shah, Z. (2024). Militants thrive amid political instability in Pakistan. https://acleddata.com/conflict-watchlist-2025/pakistan/.

Samaa-News. (2024). Pakistan’s border security advances with 98% fencing completion. https://www.samaa.tv/2087326336-pakistan-s-border-security-advances-with-98-fencing-completion.

Shaikh, F. (2024). Why brute force will not end Pakistan’s Balochistan insurgency. https://www.chathamhouse.org/2024/09/why-brute-force-will-not-end-pakistans-balochistan-insurgency.

Siddique, Q. (2010). Tehrik-E-Taliban Pakistan: An Attempt to Deconstruct the Umbrella Organization and the Reasons for its Growth in Pakistan’s North-West. (Report No. 12). Danish Institute for International Studies. www.files.ethz.ch/isn/125545/RP2010-12-Tehrik-e-Taliban_web.pdf.

Tariq, M. (2018). Afghanistan's insurgency and its implications for Pakistan's security (Doctoral dissertation), Mardan, Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan, 55-65.

Tariq, M., Khan, A., & Khan, B. (2020). The Borderland Theory in the Context of Pak-Afghan Border. Sir Syed Journal of Education and Social Research, 3(1), 195-202.

Wermuth, M., & Riley, K. (2007). The Strategic Challenge of Border Security. www.rand.org/content/dam/rand/pubs/testimonies/2007/RAND_CT275.pdf.

Ur Rehman, Z. (2023). Pakistani Taliban move into new territories. https://www.dw.com/en/pakistani-taliban-move-into-new-territories/a-65503987.