Environmental Migrant of Central Asia: Problem of Status Identification

Dilyara Rakhmatulina; Alina Samay; Laura Issova

doi:10.52536/3006-807X.2024-1.03

Авторлар

Диляра Рахматулина Әл-Фараби ат. Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан Автор
Алина Самай Тұран университеті, Қазақстан Автор
Лаура Исова Әл-Фараби ат. Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан Автор

DOI:

https://doi.org/10.52536/3006-807X.2024-1.03

Кілт сөздер:

Орталық азия, экологиялық көші-қон, экологиялық мигрант, көші-қон, экология

Аңдатпа

Қазіргі кезеңде «экологиялық көші-қон» процесі жоғары қарқындылықпен белгіленеді және сыртқы қозғалыстардың ішкі жағдайларының күшеюінде көрінеді. Бұл құбылыстың динамикасы климаттық өзгерістерге бейім, бірқатар әлеуметтік-экономикалық проблемалармен байланысты аймақтар үшін ерекше маңызға ие. Мұндай аймақтарға теріс экологиялық фактордың әсеріне және әлеуметтік-экономикалық қиындықтардың жиынтығына байланысты Орталық Азияны жатқызуға болады.

Мақалада «экологиялық мигранттың» мәртебесі және Орталық Азия өңіріндегі осы санаттағы мигранттарды анықтау критерийлері зерттеледі. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін Орталық Азия өңіріндегі «экологиялық көші-қон» және «экологиялық көшіп-қонушы» анықтамаларына әзірленген тәсілдер талданады. Авторлар адамдардың қозғалысын тудырған ұқсас табиғи-антропогендік факторлардың болуын анықтады. Зерттеу қорытындысында Орталық Азия үшін бірдей тұрақты және кенеттен болатын табиғи апаттар көріністерінің негізінде өңірлік деңгейдегі экологиялық көшіп-қонушыны анықтау өлшемдерін түзетуде ұсынымдар ұсынылды.

Автор өмірбаяндары

Диляра Рахматулина, Әл-Фараби ат. Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің PhD докторанты (Қазақстан)
Алина Самай, Тұран университеті, Қазақстан

Тұран университетінің доценті (Қазақстан)
Лаура Исова, Әл-Фараби ат. Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ доценті (Қазақстан)

Әдебиеттер тізімі

Abdurashitov, F.M. (2015). Problemy migracii i migraciologii v novejshej istorii Tadzhikistana. Sbornik statej. Dushanbe.

Alayeva, G.T. (2020) Vozvratnaja migracija. Mezhdunarodnye podhody i regional'nye osobennosti Central'noj Azii. Mezhdunarodnaja organizacija po migracii. (MOM).

Amnesty International. Refugees, asylum seekers and migrants. https://www.amnesty.org/en/what-we-do/refugees-asylum-seekers-and-migrants/.

Bates, D.C. (2002) Environmental Refugees? Classifying Human Migrations Caused by Environmental Change. Population and Environment, 23 (5), 465-477.

Bulesheva, D.Dzh. (2007). Jekologicheskaja migracija: sushhnost', problemy i vozmozhnye reshenija. Upravlenie personalom, 15, 49-51.

Climate Change Knowledge Portal. Climate Risk Country Profiles. https://climateknowledgeportal. worldbank.org/country-profiles.

Delovarova, L.F. (2014) Migracionnye processy v kontekste globalizacii (na primere Central'noj Azii): kurs lekcij kejs-stadi dlja vuzov po spec. “Mezhdunar. Otnoshenija”, “Regionovedenie”. KazNU im. al'-Farabi. Almaty: Sagautdinova M.Sh.

European Commission. INFORM Risk. https://drmkc.jrc.ec.europa.eu/inform-index/INFORM-Risk

Franklin, W., Cardy, G. (2003) Environment and Forced Migration: a Review. Darkoh M., Rwomire A. (Ed.), Human Impact on Environment and Sustainable Development in Africa, 21. Routledge.

Hoffmann, R., Dimitrova, A., Muttarak, R., Crespo, C., Peisker, J. (2020). A meta-analysis of country-level studies on environmental change and migration. Nature Climate Change, 10 (10), 904–912. doi: 10.1038/s41558-020-0898-6

Horwood, C., Forin, R., & Frouws, B. (eds) (2018) Mixed Migration Review 2018 - Highlights. Essays. Interviews. Data. Mixed Migration Centre

INFORM Report 2019 - Shared evidence for managing crises and disasters. (2019). https://reliefweb.int/report/world/inform-report-2019-shared-evidence-managing-crises-and-disasters.

IOM. Global Data Institute. (2022) Climate change and future human mobility. Evidence Summary. Issue № 1. IOM UN Migration. https://www.migrationdataportal.org/sites/g/files/tmzbdl251/files/2022-11/IOM%20Global%20Data%20Institute%20Thematic%20Brief%20%231%20-%20Evidence%20Summary%20on%20Climate%20Change%20and%20the%20Future%20of%20Human%20Mobility.pdf.

Issova, L., Kulbayeva, A., Gubaidullina, M., Idrysheva, Z., Kaipzhan, Z. (2020). Environmental migration through the prism of United Nations sustainable development goals. E3S Web of Conferences, Vol. 159, 13. doi: 10.1051/e3sconf/202015901011

Migration data portal. https://www.migrationdataportal.org/sites/g/files/tmzbdl251/files/2023-11/EN%20November%20update%20%281%29.pdf.

Ministerstvo justicii Kyrgyzskoj Respubliki. (2021). Zakon Kyrgyzskoj Respubliki O vnutrennej migracii. https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=30277067&pos=2;-106#pos=2;-106

Nasritdinov, J., Ablezova, M. (2015) Jekologicheskaja migracija v Kyrgyzstane. Tjan'-Shan'skij Analiticheskij Centr, Amerikanskij Universitet Central'noj Azii, 30. https://www.academia.edu/ Экологическая_миграция_в_Кыргызстане

Nastojashhee vremja. Do proryva zhizn' byla kak v raju. Rasskazyvajut zhiteli poselkov na Sardobinskom vodohranilishhe, kotorye zatopilo iz-za razrushenija damby. https://www.currenttime.tv/a/do-proryvazhizn-byla-kak-v-rayu-rasskazyvayut-zhiteli-poselkov-na-sardobinskom-vodohranilische-kotoryezatopilo-god-nazad/31242759.html.

National Geographic. Environmental Refugee. https://education.nationalgeographic.org/resource/environmental-refugee/.

Pravitel'stvo Respubliki Tadzhikistan. (2010). Postanovlenie Pravitel'stva Respubliki Tadzhikistan. O Porjadke osushhestvlenija jekologicheskoj migracii v Respublike Tadzhikistan (s izmenenijami i dopolnenijami ot 02.05.2019 g.). https://online.zakon.kz//Document/?doc_id=30756459&pos=4;-88#pos=4;-88.

Rakhmatulina, D., Isova, L., Samay, A. (2023). Tenevaja jekologicheskaja migracija v Priaral'e kak novyj areal jekologicheskih problem. Izvestija. Serija: Mezhdunarodnye otnoshenija i regionovedenie, 51 (1), 138-155. doi: 10.48371/ISMO.2023.51.1.010

Renaud, F., Bogardi, J. J., Dun, O. & Warner, K. (2007) Control, Adapt or Flee. How to Face Environmental Migration. Interdisciplinary Security Connections. Publication Series of UNU-EHS, № 5, 13.

Sabyrbekov, R., Overland, I., Vakulchuk, R. (2023). Climate Change in Central Asia Decarbonization, Energy Transition and Climate Policy. Springer. doi: 10.1007/978-3-031-29831-8

Sironi, A., Bauloz, C., Emmanuel, M. (2019). Glossary on migration. International Organization for Migration. Tengri news. Milliony “klimaticheskih” migrantov - Tokaev predupredil prezidentov sosednih stran. https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/millionyi-klimaticheskih-migrantov-tokaev-predupredil-510535/.

The global context of international migration. Types of movements. https://emm.iom.int/handbooks/globalcontext-international-migration/types-movements-0.

United Nations. Migrants. https://www.un.org/en/fight-racism/vulnerable-groups/migrants#:~:text=The%20UN%20Migration%20Agency%2C%20International,movement%20is%20voluntary%20or%20involuntary.

Zijaeva, M.A. (2015) Jekologicheskaja obstanovka v Uzbekistane. Analiz, prognoz i upravlenie prirodnymi riskami v sovremennom mire (GEORISK-2015). Materialy 9-j Mezhdunarodnoj nauchno-prakticheskoj konferencii, vol. 2, 147-152.