Comparative Analysis of Kazakhstan and China: By Human Capital and Competitiveness

Kaster Sarkytkan

doi:10.52536/3006-807X.2024-2.05

Авторлар

Қастер Сарқытқан Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитетінің Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты, Қазақстан Автор https://orcid.org/0000-0002-2270-4549

DOI:

https://doi.org/10.52536/3006-807X.2024-2.05

Кілт сөздер:

саяси тәуелсіздік, ұлттық экономика, Қазақстан, Қытай, бәсекеге қабілеттілік, адами капитал, ғылымдағы ЖІӨ-нің үлесі, инвестиция, сыртқы сауда

Аңдатпа

Мақала мақсаты қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасының адами капиталы мен бәсекеге қабілеттілігі тұрғысынан салыстырмалы талдауы арқылы ұлттық экономика мен геосаяси әлеуетті дамытудағы білім мен ғылымның маңыздылығын бағалауға бағытталған. Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттер анықталған: географиялық орналасуы, екі мемлекеттің табиғи-ресурстық әлеуеті, нарыққа көшу ерекшеліктері, ұлттық экономиканың дамуындағы адами капиталдың маңызы.

Алға қойылған міндеттерді ашу үшін тарихи, баяндау, географиялық модельдеу және статистикалық, салыстырмалы талдау әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, тәуелсіздік отандық экономиканың дамуының негізгі болып табылғанымен, бірақ адами капитал мен бәсекеге қабілеттілік ұлттық экономиканың дамуындағы маңызды қозғаушы күш болып табылатындығы тұжырымдалады. Автор әлемдегі ұлттық байлығы және бәсекеге қабілеттілігі жоғары елдерді мысал ретінде пайдалана отырып, Қазақстан мен Қытайдың экономикалық-географиялық жағдайына салыстыра талдау жасайды.

Авторлар екі елдің экономикалық даму деңгейіндегі алшақтықтың басты себебі-Қытайдың нарықтық экономикаға көшкеннен кейінгі ғылым мен білімге барынша көңіл бөліп, нәтижеге қол жеткізгендігін, Қазақстанның алдағы уақытта білім мен ғылым саласындағы айқындалған басым бағыттары мен артып келе жатқан қаржылық жағдайын қортындылайды. Бәсекеге қабілеттіліктің жоғары болуы сыртқы сауда мен инвестицияға да әсер ететінін нақты мысалмен көрсетеді.

Автор өмірбаяны

Қастер Сарқытқан, Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитетінің Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институты, Қазақстан

Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының профессоры және жетекші ғылыми қызметкері ҚР ҒЖБМ ҒК (Қазақстан)

Әдебиеттер тізімі

Baitasov, A. A. (2019). Increase of Students from Kazakhstan to China on the Way to Increase the Global Competitiveness of Human Capital. Abai Kazakh National Pedagogical University Bulletin of Pedagogical sciences, 4(64), 44-49.

Christie, C. (2011, January 24). “A country is not measured by the size of its area on the map. A country is truly measured by its heritage and culture.” Sheikh Zayed bin Sultan Al Nahyan. Retrieved from Wordpress.com: https://cherylchristie.wordpress.com/2011/01/24/

Current World Population. (2024). Retrieved from Worldometer: https://www.worldometers.info/worldpopulation/#google_vignette

Desjardins, J. (2019, July 4). Visualizing the Wealth of Nations. Retrieved from Visual Capitalist: https://www.visualcapitalist.com/map-wealth-of-nations GDP for the full year of 2023 increased by 5.2% year-on-year. (2024, January 18). Retrieved from gov.cn: https://www.gov.cn/yaowen/liebiao/202401/content_6926714.htm#:~:text=%E8%A1%A8%E7%8E%B0%E4%BA%AE%E4%B8%BD%E3%80%82,%E4%B8%BB%E8%A6%81%E7%BB%8F%E6%B5%8E%E4%BD%93%E4%B8%AD%E5%90%8D%E5%88%97%E5%89%8D%E8%8C%85%E3%80%82

Global Competitiveness Report. (2020, December 16). Retrieved from World Economic Forum: https://www.weforum.org/reports/the-global-competitiveness-report-2010-2020

Global Risks Report 2023. (2023, January 11). Retrieved from World Economic Forum: https://www.weforum.org/publications/global-risks-report-2023/

Grigoreva, E., & Garifova, L. (2015). The Economic Security of the State: The Institutional Aspect. Procedia Economics and Finance(24), 266-273. doi:10.1016/S2212-5671(15)00658-9

Guruleva, T. L. (2017). Sistema obrazovanija v Kitajskoj Narodnoj Respublike: struktura i osnovnye napravlenija razvitija [Education system in the People's Republic of China: structure and main directions of development]. Vysshee obrazovanie v Rossii [Higher education in Russia](7), 152-164.

Hayek, F. A. (1976). The Road to Serfdom (1 ed.). London: Routledge. Investment growth, increase in foreign trade and production of goods — about main economic trends in Kazakhstan. (2020, June 10). Retrieved from Official Information Source of the Prime Minister of the Republic of Kazakhstan: https://primeminister.kz/en/news/reviews/investment-growth-increase-in-foreigntrade-and-production-of-goods-about-main-economic-trends-in-kazakhstan

Kaımyldınova, K., Abdımanapov, B., & Abilmajinova, S. (2020). Geography. Grade 11 Textbook. Almaty: Mektep.

Keynes, J. M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. London: Palgrave Macmillan.

Legislators call for enhanced effort to invigorate higher education. (2016, September 2). Retrieved from The National People's Congress of the People's Republic of China: http://en.npc.gov.cn.cdurl.cn/2016-09/02/c_677434.htm

Li, J. (2023, December 8). Scientifically allocate education funds to promote the construction of a strong country in education. Retrieved from Beijing Normal University Website: https://news.bnu.edu.cn/pt/mtsd/c2154a39eb2b4f819512c5b9f14bdbce.htm

Mamyshev, Z. (2019, May 29). Prakticheski vse kazahstancy obuchajutsja v kitajskih vuzah za schet Pekina [Almost all Kazakhstanis study in Chinese universities at Beijing’s expense]. Retrieved from Kursiv: https://kz.kursiv.media/2019-05-29/prakticheski-vse-kazakhstancy-obuchayutsya-v-kitayskikh-vuzakh-za-schet/

Measures for the University's Enrollment and Training of International Students. (2017, June 2). Retrieved from Ministry of Education of the People's Republic of China: http://www.moe.gov.cn/srcsite/A02/s5911/moe_621/201705/t20170516_304735.html

Mukhanbetqali, A. (2020, August 11). Qazaqstan gylymy: Bugini jane erteni [Science of Kazakhstan: Today and tomorrow]. Retrieved from Qazaq газеті: https://qazaq1913.com/2020/08/11/aza-stan-ylymy-b-gin-zhne-erte/

Nysanbek, S. (2019, January 25). Shetel asqandardyn zhagdajy qalaj: byltyr 40 myn qazaqstandyq ozge elge qonys audargan [What is the situation of those who have left abroad: last year 40 thousand Kazakhs emigrated to other countries]. Retrieved from AlmatyTV: https://almaty.tv/kz/news/obschestvo/170126-40-tysyach-kazakhstantsev-pokinuli-stranu-v-2018-godu-%E2%80%93-kuda-edut-molodye

Qiang, H. (2017, October). Value choices made, under the context of 'Revolution', by scientific and technological Intellectuals during the cultural revolution -- Base on a study of the members of the Chinese Academy of Sciences. (F. Pik Shy, Ed.) Contemporary China Studies, 4(2), 1-17.

Sabden, O. (2018). El men Elbasyga arnalgan bes usynys [Five proposals for the country and the President]. Retrieved from Abai.kz: https://abai.kz

Schwab, K. (Ed.). (2019). The Global Competitiveness Report 2019. Retrieved from World Economic Forum: https://report-files.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf

Serikkaliyeva, A. E., Nadirova, G. E., & Saparbayeva, N. B. (2019). Educational migration from Kazakhstan to China: Reality and prospects. Integration of Education, 23(4), 504-517. doi:https://doi.org/10.15507/1991-9468.097.023.201904.504-517

Skiba, M. A., & Efimova, I. E. (2018). Methodological guide for the implementation of the principles of the Bologna process. Astana: Bologna process and academic mobility center of the Ministry of Education and Culture of the Republic of Kazakhstan.

Statistical Data of Chinese S&T Papers. (2020). Beijing: Chinese Institute of Science and Technology.

VVP Kazahstana sokratilsja na 2,6 % v 2020 godu [Kazakhstan's GDP shrank by 2.6% in 2020]. (2021, January 12). Retrieved from Inform бюро.

Vystuplenie Kasym-Zhomarta Tokaeva na zasedanii Nacional'nogo soveta po nauke i tehnologijam pri Prezidente Respubliki Kazahstan [Speech by Kassym-Jomart Tokayev at a meeting of the National Council for Science and Technology under the President of RK]. (2024). Retrieved from Akorda.kz: https://www.akorda.kz/public/ru/vystuplenie-kasym-zhomarta-tokaeva-na-zasedanii-nacionalnogo-soveta-po-nauke-itehnologiyam-pri-prezidente-respubliki-kazahstan-123423

Wang, Y. (2004). Victim of the Cultural Revolution--An Investigative Account of Persecution, Imprisonment and Murder. Hong Kong: Qin Art Book House. Retrieved from https://ywang.uchicago.edu/history/victim

Yin Hejun, Minister of Science and Technology: In 2023, China's R&D investment will exceed 3.3 trillion yuan. (2024, March 5). Retrieved from Guancha: https://www.guancha.cn/politics/2024_03_05_727249.shtml