Social Distance of Ethnic Groups: from Proximity to Remoteness (in the Example of Kazakhstan)

Talgat Kaliyev; Dana Ashimkhanova; Farida Mussatayeva

doi:10.52536/3006-807X.2024-1.05

Авторлар

Талғат Калиев Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты, Қазақстан Автор
Дана Ашимханова Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты, Қазақстан Автор https://orcid.org/0009-0002-4949-7962
Фарида Мусатаева Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты, Қазақстан Автор https://orcid.org/0000-0003-1326-2141

DOI:

https://doi.org/10.52536/3006-807X.2024-1.05

Кілт сөздер:

ұлт құрылысы, этносаралық қатынастар, этникалық топтар, әлеуметтік қашықтық, стереотиптік өкілдік, алалаушылық

Аңдатпа

Қазақстан халқының этнодемографиялық құрылымы этномәдени әртүрліліктің жоғары деңгейімен ерекшеленеді. Тарихи ретроспективада этникалық топтардың қатысуымен болған қақтығыстарды талдау белгілі бір әлеуметтік қашықтықтардың болуы туралы айтуға мүмкіндік береді, олар байланыс пен ынтымақтастық, қашықтық және төзбеушілік сияқты категориялар арқылы көрінеді. Тәуелсіздік жылдарында ел аумағында этносаралық салаға қатысы бар 20-дан астам топаралық қақтығыстар болды. Мұндай оқиғалардың себептеріне әртүрлі факторлар жатады. Олардың негізгілері: экономикалық теңсіздік, геосаяси тұрақсыздық, мәдени алшақтық, стереотиптік өкілдік және т. б.

Жоғарыда аталған факторлар, әсіресе стереотиптер мен алалаушылықтар әртүрлі жақындық дәрежесіндегі қатынастарды қалыптастырудағы ықтимал себеп-салдарлық байланыс болуы мүмкін. Осыған байланысты этносаралық қатынастар мен әлеуметтік қашықтық арасында нақты параллельдер жүргізген жөн, бұл олардың қазақстандық қоғамдағы өзара байланысын социологиялық өлшеуді талап етеді.

Бұл мақалада өңірлер бөлінісінде Қазақстанның этникалық топтарының өзара іс-қимылы контекстінде әлеуметтік қашықтықтың көріну сипаттамаларын жүйелеу ұсынылған. Ұсынылып отырған жұмыс Қазақстандық этносаяси әдебиетте этносаралық некеге дайындықтан этникалық оқшаулануға ұмтылуға дейінгі жақындықты бағалау шеңберінде азаматтардың этникалық шығу тегі бойынша өзара қарым-қатынас процестерін зерделеудің алғашқы әрекеттерінің бірі болып табылады.

Автор өмірбаяндары

Талғат Калиев, Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты, Қазақстан

Саясаттану ғылымдарының кандидаты, Қолданбалы этносаяси зерттеулер институтының директоры (Қазақстан)
Дана Ашимханова, Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты, Қазақстан

Әлеуметтану ғылымдарының кандидаты, Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты директорының орынбасары (Қазақстан)
Фарида Мусатаева, Қолданбалы этносаяси зерттеулер институты, Қазақстан

Қолданбалы этносаяси зерттеулер институтының бас менеджері (Қазақстан)

Әдебиеттер тізімі

A.Y.Levit (Ed.). (1997). Kul'turologija. XX vek. Slovar' [Cultural studies. XX century. Dictionary]. St. Petersburg: Universitetskaja kniga.

Abdіgali, B., & Ahmedzhanov, A. (2007). Kazak missijasy: (Kazak yltyn zhandandyru tyzhyrymdamasy): [Kazakh mission. (Concept of revival of the Kazakh nation)]. Almaty.

Cheshko, S. (2000). Raspad SSSR: jetnopoliticheskij analiz [The collapse of the USSR: an ethnopolitical analysis] (2 ed.). Moscow: IJeA RAN.

Kadyrzhanov, R. (Ed.). (2020). Kul'turnaja integracija jetnosov v Kazahstane [Cultural integration of ethnic groups of Kazakhstan]. Almaty: IFPR KN MON RK.

Kozgambaeva, G. (2020). Kazak halkyndagy «Zhetі ata» dastyrі [The tradition of "Zheti Ata" in the Kazakh people]. Abaj atyndagy KazYPU-nіn habarshysy, 1(64), 359-366.

Mather, D., Jones, S., & Moats, S. (2017). Improving upon Bogardus: Creating a More Sensitive and Dynamic Social Distance Scale. Survey Practice, 10(4). doi:10.29115/SP-2017-0026

S.Y.Levit (Ed.). (1998). Kul'turologija. XX vek. Jenciklopedija [Cultural studies. XX century. Encyclopedia] (Vol. Vol. 1). St. Petersburg: Universitetskaja kniga.

The population by individual ethnic groups of the Republic of Kazakhstan at the beginning of 2023. (2024, February 5). Retrieved from Bureau of National Statistics of the Agency for Strategic Planning and Reforms of the Republic of Kazakhstan: https://stat.gov.kz/ru/industries/social-statistics/demography/publications/6373/

The results of the National Population Census of 2021 in the Republic of Kazakhstan. (2024, February 5). Retrieved from Bureau of National Statistics of the Agency for Strategic Planning and Reforms of the Republic of Kazakhstan: https://stat.gov.kz/ru/national/2021/

Tusini, S. (2022, January 27). A temporal perspective to empirically investigate the concept of social distance. Quality & Quantity, 56, 4421–4435. doi:10.1007/s11135-022-01319-7

Tyszka, K. (2009). “Homo Sovieticus” Two Decades Later. Polish Sociological Review, 168, 507–522. Retrieved January 10, 2024, from http://www.jstor.org/stable/41275122